Korona Czeska CZK jest tematem dzisiejszego odcinka naszego cyklu. Znajdziecie w nim dużo na temat historii, podziału oraz sporo ciekawostek związanych z walutą naszych południowych sąsiadów. Partnerem cyklu jest Korona Czeska (CZK) Czesi są nastawieni do euro jeszcze bardziej sceptycznie niż Polacy. Dlatego wiele wskazuje, że nasi południowi sąsiedzi jeszcze przez długi czas będą używać swojej korony. Ze wspomnianą walutą ma styczność wielu Polaków. Mowa nie tylko o osobach mieszkających na terenie południowo – zachodniej Polski. Ze względu na bliskie sąsiedztwo, wiele krajowych firm posiada czeskich kontrahentów. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Warto również pamiętać o polskich turystach, którzy odwiedzają urokliwą Pragę. Wszystkie te osoby mogą się zainteresować ciekawą historią oraz gospodarczą specyfiką waluty używanej przez południowych sąsiadów. Dlatego w naszym kolejnym przewodniku z cyklu „Wszystko co chciałbyś wiedzieć o walutach”, przedstawiamy ważne informacje oraz ciekawostki dotyczące korony czeskiej. Wcześniej w podobny sposób omówiliśmy już euro, dolara amerykańskiego oraz funta brytyjskiego. Symbol i podział CZK Zgodnie z powszechnie respektowanym standardem ISO 4217, korona czeska jest określana przy pomocy skrótu „CZK”. W Czechach powszechnie spotyka się skrót „Kč” (od „Koruna česká”). Wcześniej funkcjonował także skrót „h” oznaczający halerza, czyli jedną setną część korony. Ze względu na wcześniejszą inflację, używanie halerzy w XXI wieku nie miało już wielkiego sensu. Dlatego od 2009 roku, korona jest najmniejszą jednostką monetarną w Czechach. Po wspomnianej zmianie, korona stanowi ciekawy przykład monety nieposiadającej podjednostki. Warto również zwrócić uwagę, że Czesi nie zdecydowali się na denominację krajowej waluty (tzw. „obcięcie zer”). Dlatego w użyciu są dość wysokie nominały. Za przykładową czekoladę Milka zapłacimy około 32 korony. Ten przykład pokazuje, dlaczego Czeski Bank Narodowy zdecydował się na wycofanie monet o nominale 10, 20 i 50 halerzy. Halerze Warto wiedzieć, że słowo „halerz” pochodzi od szwabskiego miasta Hall, w którym po raz pierwszy zostały wybite monety o takiej nazwie. Później „halerzówki” stały się popularne w całej Środkowej Europie. Co ciekawe, halerzy używano również w granicach dzisiejszej Polski. Były one bite na terenie Śląska. Jeżeli chodzi o czeskie halerze, to ich nazwa jest spadkiem po czasach Monarchii Austrowęgierskiej. W granicach tego państwa, halerze jako drobną (zdawkową) monetę używano od 1892 r. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Słowo „korona” też posiada rodowód z czasu Austro – Węgier. W 1892 r. na terenie wspomnianej monarchii (obejmującej również teren obecnych Czech), wprowadzono do użytku nowy system monetarny składający się z koron i halerzy. Czesi nie pałali sympatią do austriackich Habsburgów, którzy pozbawili ich niepodległości w 1620 r. Mimo tego, korona stała się jednostką monetarną Czechosłowacji i późniejszych Czech. Ten wątek dokładniej rozwiniemy w kolejnym rozdziale dotyczącym historii korony. Monety CZK Na razie wróćmy do współczesności. Obecnie na terenie Czech są używane następujące monety: 1 korona 2 korony 5 koron 10 koron 20 koron 50 koron Wizerunki czeskich monet, możemy zobaczyć na poniższej grafice. Uwagę zwraca między innymi ciekawa kolorystyka monet 10 CZK i 50 CZK (związana z użyciem miedzi) oraz obecność symboliki nawiązującej do czeskiej tradycji i historii (Most Karola, Korona Św. Wacława, czeski lew). Korona czeska – banknoty Ciekawie prezentują się również czeskie banknoty pozostające obecnie w obiegu. Wspomniane banknoty mają nominał: 100 koron 200 koron 500 koron 1000 koron 2000 koron 5000 koron Warto wiedzieć, że obecne wzory czeskich banknotów znajdują się w obiegu już od 1993 r. Przez kolejne lata, modyfikowano przede wszystkim zabezpieczenia. Wprowadzenie nowych banknotów było niezbędną operacją, gdyż po rozpadzie Czechosłowacji na początku 1993 roku, każde z nowopowstałych państw używało papierowych koron czechosłowackich z identyfikacyjnymi naklejkami (patrz druga poniższa grafika). Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! W trakcie kolejnych lat używania korony czeskiej jako waluty narodowej, doszło do ciekawej zmiany. Mowa o zastąpieniu banknotów z najniższym nominałem (20 koron i 50 koron) przez monety. W efekcie zniknęły z obiegu papierowe pieniądze przedstawiające księcia Przemysła Ottokara I (20 CZK) oraz św. Agnieszkę (50 CZK). Na awersie obecnie używanych banknotów czeskich widnieje: król Karol IV – 100 koron pedagog Jan Amos Komenský – 200 koron pisarka Božena Němcová – 500 koron historyk František Palacký – 1000 koron śpiewaczka Ema Destinnová – 2000 koron prezydent Tomáš Masaryk – 5000 koron Na razie nie ma żadnych wiadomości o tym, że czeskie banknoty ulegną znaczącym zmianom. Wprowadzone modyfikacje dotyczące zabezpieczeń wskazują, że obecne wzory posłużą Czechom przynajmniej przez kolejne kilka lat. Historia waluty czeskiej Już w poprzednim punkcie, można było dowiedzieć się co nieco o historii korony czeskiej. Ta waluta używana od 1993 r. jest jedną z najmłodszych na całym kontynencie. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że obecna korona ma wiele związków z koroną austrowęgierską i koroną czechosłowacką. Swoistą ciekawostką jest to, że Czechy pozostają jedynym obszarem byłych Austro – Węgier, na którym wciąż jest używana jednostka monetarna z nazwą „korona”. Warto wiedzieć, że w styczniu i lutym 1919 roku, gdy kształtowały się podwaliny nowego państwa (Czechosłowacji), na terenie Czech i Słowacji nadal używano starych banknotów z czasów Austro – Węgier. Ówczesny minister finansów Czechosłowacji, Alois Rašín stwierdził, że taka sytuacja nie może trwać dłużej. Na podstawie decyzji wspomnianego ministra, bez wcześniejszej zapowiedzi zamknięto granice kraju. W czasie tej granicznej blokady (26 luty – 9 marzec 1919 r.) wszystkie banknoty z czasu Austro – Węgier zostały ostemplowane i przemianowane na korony czechosłowackie. Zupełnie nowe banknoty wprowadzono do obiegu w tym samym roku (1919 r.). Pomysłowy minister Rašín później odnosił spore sukcesy w walce z inflacją. Dzięki temu korona w latach 20 – tych była postrzegana jako jedna z najstabilniejszych walut na Starym Kontynencie. Znacząca dewaluacja korony miała miejsce dopiero w połowie lat 30 – tych. Dzięki temu posunięciu, oparta na eksporcie czechosłowacka gospodarka szybko uporała się ze skutkami kryzysu. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Okupacja obszaru dzisiejszych Czech przez hitlerowskie Niemcy, skutkowała wprowadzeniem nowej korony powiązanej kursowo z marką. Nowa waluta obowiązująca na terenie Protektoratu Czech i Moraw, stopniowo traciła na wartości razem z marką III Rzeszy (Reichsmarką). Po pokonaniu nazistów, przywrócono koronę czechosłowacką (tzw. „drugą koronę”). Ta jednostka monetarna funkcjonowała do 1953 r. Wtedy Komunistyczna Partia Czechosłowacji posiadająca już pełnię władzy w kraju, przeprowadziła drastyczną reformę monetarną, która uderzała przede wszystkim w zamożniejszych Czechów i Słowaków. Na nową koronę czechosłowacką (tzw. „trzecią koronę”), w praktyce można było wymienić co najwyżej 1500 starych koron. Posiadacze większych kwot oraz papierów wartościowych, dosłownie z dnia na dzień stracili swoje oszczędności. Pamięć o tym wydarzeniu przetrwała wśród Czechów i Słowaków aż do końca istnienia Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej. Warto zwrócić uwagę, że korona czechosłowacka obowiązywała jeszcze w 1992 roku jako kłopotliwy relikt przeszłości. W latach 1990 – 1992, dwa federacyjne kraje (Republika Czeska i Republika Słowacja), były połączone unią monetarną i wciąż używały starych koron. Po podziale Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej (istniejącej w latach 1990 – 1992), każdy z nowopowstałych krajów zaczął prowadzić suwerenną politykę monetarną. Na uwagę zasługuje fakt, że czeska korona w znacznie mniejszym stopniu niż złoty i forint osłabła na wskutek inflacji z lat 90 – tych. „Czeska” skumulowana inflacja w latach 1990 – 1996 była prawie cztery razy mniejsza od analogicznej wartości obliczonej dla Polski. To ugruntowało opinię korony czeskiej jako najbardziej stabilnej waluty w Europie Środkowej. Narodowy Bank Czeski Antyinflacyjne podejście Narodowego Banku Czeskiego było widoczne również w minionej dekadzie. Dzięki temu Czechy szybko spełniły kryteria przystąpienia do Strefy Euro związane z inflacją. Przeszkodą stało się jednak niskie poparcie dla eurowaluty wśród społeczeństwa. Dlatego pierwotny termin wprowadzenia euro w Czechach (2010 r.), był już wielokrotnie przesuwany. Niedawno czeski rząd skreślił dołączenie do Strefy Euro z listy gospodarczych priorytetów. Trudno się spodziewać, że ta sytuacja ulegnie zmianie w najbliższym czasie, bo około 80% Czechów nie chce rezygnować z korony. To przywiązanie do własnej waluty może wynikać z historii narodu czeskiego, który od 1620 r. do 1918 r. nie posiadał własnej państwowości. Spore znaczenie mają też bardziej praktyczne względy. Czesi obawiają się, że utrata własnej waluty i możliwości wpływania na jej kurs, będzie problemem dla krajowej gospodarki, która jest nastawiona głównie na eksport. Podobnie jak wszystkie inne rozwinięte kraje, Czechy posiadają bank centralny, który czuwa nad polityką monetarną oraz emisją monet i banknotów. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Narodowy Bank Czeski (Česká národní banka), podobnie jak jego polski odpowiednik posiada również inne zadania związane z działalnością naukową oraz analityczną i krzewieniem wiedzy finansowej. W odróżnieniu ­od NBP, Narodowy Bank Czeski pełni również funkcję nadzorcy dla banków oraz pozostałych instytucji finansowych. Warto zwrócić uwagę, że Czeski Bank Narodowy jest jedną z najmłodszych tego typu instytucji w Europie. Jego utworzenie (1993 r.) wiązało się z wyodrębnieniem Czech jako niezależnego państwa. Wcześniej (tzn. w latach 1926 – 1939 i 1945 – 1992), rolę emitenta pełnił czechosłowacki bank narodowy (pod różnymi nazwami). Powojenne dekady przyniosły pełne uzależnienie bankowości centralnej od polityki partii komunistycznej (podobnie jak w Polsce). Obecnie Czeski Bank Narodowy jest wiarygodną i wolną od politycznych wpływów instytucją, której priorytetem pozostaje stabilność cen. Czechy do tej pory nie doświadczyły bardzo wysokiej inflacji (takiej jak polska inflacja w pierwszej połowie lat 90 – tych) i wiele wskazuje, że taka sytuacja utrzyma się jeszcze przed długie lata. załóż darmowe konto już dziś! Emisja korony CZK Na stronie internetowej Czeskiego Banku Narodowego można sprawdzić, jak przedstawia się obecna wartość emisji dla korony czeskiej. Agregat pieniężny M3 dla tej waluty obejmujący depozyty bankowe, gotówkę w obiegu i obligacje z terminem wykupu do 2 lat, w marcu 2017 r. wynosił 4,09 bln CZK (ok. 0,65 bln zł). Porównywalny wynik dla Polski z marca 2017 r. to 1,25 bln zł. Dwukrotna różnica wynika przede wszystkim z faktu, że polska gospodarka jest znacznie większa od czeskiej. Dane Banku Światowego wskazują, że w 2015 r. Polska pod względem łącznego PKB (477 mld USD) lokowała się na 24 miejscu wśród wszystkich krajów globu. Czechy zajmowały 49 pozycję z wynikiem na poziomie 185 mld USD. Różnica podaży pieniądza M3 pomiędzy Polską i Czechami jest mniejsza niż dysproporcja wielkości PKB. To wynika z faktu, że czeski sektor bankowy jest bardziej rozwinięty od polskiego (w relacji do wielkości gospodarki). Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Warto również zwrócić uwagę, że w 2015 r. polska gospodarka była 2,6 raza większa od czeskiej przy różnicy w liczbie ludności wynoszącej 3,6 raza. To porównanie pokazuje, że Czechy wciąż posiadają gospodarczą przewagę nad naszym krajem. Na szczęście nie jest ona tak duża jak 20 lat – 25 lat wcześniej. W kontekście emitenta oraz wielkości emisji, zawsze omawiamy również liczbę krajów stosujących daną walutę do wewnętrznych rozliczeń. Jeżeli chodzi o Czechy, to sytuacja jest skrajnie prosta. Tylko nasi południowi sąsiedzi używają koron jest krajowego środka płatniczego. Z kolei handlowe znaczenie korony czeskiej, ogranicza się do krajów Europy Środkowej oraz Niemiec i Austrii. Polityka monetarna emitenta Tak jak już wspomnieliśmy, Czeski Bank Narodowy prowadzi konsekwentną politykę antyinflacyjną. Poza latami 1993 – 1998 i 2008 rokiem, czeska inflacja (CPI) nie przekraczała 5,0% rocznie. Poniższy wykres niestety nie prezentuje ciekawego zjawiska, które od niedawna ma miejsce w Czechach. Mowa o wzroście inflacji, który jest związany z ożywieniem gospodarczym i presją płacową. Warto pamiętać, że w 2016 r. Czechy cechowały się najniższym poziomem bezrobocia rejestrowanego w Unii Europejskiej (4,0%). Odczyty inflacji CPI z początku 2017 r. wskazują, że ten wskaźnik niebawem może przekroczyć górną granicę celu inflacyjnego CBN (roczny cel to 2,0% +/- 1,0%). Można odnieść wrażenie, że tak szybki wzrost inflacji (powiązany również z lepszą koniunkturą w krajach Strefy Euro), nieco zaskoczył czeskie władze. Zmiany gospodarcze w kwietniu 2017 r. skłoniły Czeski Bank Narodowy do zakończenia interwencji walutowych dotyczących kursu korony i euro. Stabilny kurs korony Wspomniane interwencje od III kw. 2015 r. utrzymywały strategiczny dla kraju kurs EUR/CZK, na poziomie około 27,00. Nieco wcześniej (jesienią 2013 r.), czeski bank centralny zrezygnował ze zmian stóp procentowych jako sposobu na osiągnięcie celu inflacyjnego. Wzrost inflacji do preferowanego poziomu miał został osiągnięty dzięki opisywanemu już powiązaniu korony z kursem euro. Po zakończeniu interwencji walutowych CBN w kwietniu 2017 roku, szybko okazało się, że inwestorzy wyceniają koronę wyżej niż 27 jednostek za 1 euro. Zainteresowanie czeską walutą wynika ze stabilnych prognoz wzrostu gospodarczego (powyżej 2,00% do 2020 r.) i odpowiedzialnej polityki fiskalnej rządu. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! W tym kontekście warto nadmienić, że czeski dług publiczny obecnie oscyluje na poziomie 40% (37% w 2016 r.), a budżet centralny po zakończeniu 2016 r. posiadał niewielką nadwyżkę. Dobra sytuacja budżetowa jest prognozowana również w kolejnych latach. Wszystkie te czynniki wywierają pozytywny wpływ na wartość korony, co jest niezbyt mile widziane przez Czeski Bank Narodowy. Konieczność podnoszenia stóp w Czechach Ze względu na wzrost inflacji, wspomniana instytucja będzie musiała wreszcie podnieść główną stopę procentową, która pod koniec kwietnia 2017 r. nadal wynosiła 0,05%. Pierwsza zmiana głównej stopy CBN od listopada 2012 r. prawdopodobnie wywoła dalsze umocnienie korony czeskiej względem głównych walut. Czeskie władze obawiają się tego scenariusza, który może znacząco zaszkodzić lokalnym eksporterom. Przestrogą dla Czechów są kłopoty Szwajcarii zmagającej się z wysokim kursem krajowej waluty. Specyfika i znaczenie CZK na rynku FOREX W kolejnej części naszego walutowego poradnika, przyjrzymy się znaczeniu korony czeskiej na globalnym rynku FOREX. Nietrudno się domyślić, że waluta naszych południowych sąsiadów nie jest rynkowym potentatem. Potwierdzają to dane Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) z najnowszego raportu Triennial Central Bank Survey. Według obliczeń BIS, korona czeska zajmuje dwudzieste ósme miejsce na świecie pod względem udziału w obrotach FOREX-u. Polski złoty plasuje się nieco wyżej (na 22 pozycji w 2016 r.). Warto również zwrócić uwagę, że polskiej walucie w kolejnych badaniach z 2007 roku, 2010 roku, 2013 roku i 2016 roku udało się osiągnąć wyższy udział w obrotach FOREX-u niż 0,49% (patrz poniższa tabela). Czeska korona jeszcze nie przekroczyła tego progu. Można oczekiwać, że opisywana sytuacja nieprędko się zmieni. Świadczą o tym wyniki podawane przez BIS. Analizując te dane można zauważyć, że waluty takich krajów jak Polska lub Czechy w światowym rankingu są spychane coraz niżej przez jednostki monetarne z szybciej rozwijających się państw (przykład: lira turecka oraz rupia indyjska). Tylko waluty z pierwszej czwórki (USD, EUR, JPY i GBP), na razie są niezagrożone w roli światowych liderów (patrz poniższa tabela). załóż darmowe konto już dziś! Notowania korony oraz jej zmienność Na uwagę zasługuje również kursowa zmienność korony czeskiej w stosunku do złotego. Ten czynnik jest ważny między innymi dla polskich firm posiadających kontrahentów zza południowej granicy. Po przeanalizowaniu wskaźników zmienności kursu podawanych przez portal (patrz poniższa tabela) można wywnioskować, że korona czeska niezbyt mocno wahała się w stosunku do złotego. Korona Czeska (CZK) – wymień najtaniej! Jeżeli weźmiemy pod uwagę główne waluty (USD, EUR, JPY, GBP i CHF), to okaże się, że euro w stosunku do złotego cechowało się jeszcze mniejszą zmiennością niż waluta naszych południowych sąsiadów. Ta zależność nie powinna budzić zdziwienia, gdyż Polska jest mocniej powiązana gospodarczo ze Strefą Euro (rozumianą jako całość). Wystarczy wspomnieć, że w 2016 r. do Czech było kierowane około 7% wartości polskiego eksportu. Analogiczny wynik dla Strefy Euro to 57% (w tym Niemcy – 27%). Jeżeli chodzi o import z 2016 roku, to porównywalne udziały wynoszą odpowiednio 49% (Strefa Euro, w tym Niemcy – 23%) oraz 4% (Czechy). Podane wyniki mogą być zaskakujące dla osób, które myślały, że Czechy ze względu na bliskie sąsiedztwo mają większe znaczenie w wymianie towarowej. Ciekawostki W ramach podsumowania, warto zaprezentować kilka ciekawostek, które są związane z koroną czeską. Osoby zainteresowane Czechami oraz ich walutą powinny wiedzieć, że: W ostatnich latach swojego funkcjonowania, monety halerzowe były już zupełnie bezużyteczne, a koszt ich produkcji dwukrotnie przekraczał nominalną wartość. Wielu Czechów zgromadziło w domach kilogramy niepotrzebnych „halerzówek”. Na dzień przed drakońską reformą walutową z 1953 roku, ówczesny prezydent Czechosłowacji Antonín Zápotocký wygłosił specjalną radiową przemowę i uspokoił rodaków mówiąc, że żadna reforma nie będzie przeprowadzana, a „wrogowie klasowi rozsiewają złowieszcze plotki o wymianie pieniędzy”. W tym samym czasie były już przygotowane ogromne ilości nowych banknotów, które potajemnie wydrukowano w Związku Radzieckim. Czeska reforma monetarna z 1953 r. była w zarysie podobna do działań, które trzy lata wcześniej przeprowadzono na terenie Polski. Ówczesne polskie władze dzięki narzuconemu kursowi wymiany zlikwidowały około 60% wcześniejszego obrotu pieniężnego. Skutki reformy z 1950 r. najbardziej odczuli posiadacze oszczędności. Polacy podobnie jak Czesi, aż do 1989 r. obawiali się kolejnej wymiany pieniędzy. Pomysłodawca wspomnianego stemplowania koron austrowęgierskich z 1919 roku, (minister Alois Rašín) wsławił się również skutecznym utrzymywaniem wartości czeskiej waluty. Od 1919 roku do 1924 roku, korona czeska zdołała utrzymać swoją wartość w relacji do franka szwajcarskiego. W tym samym czasie, kurs korony austriackiej oraz korony węgierskiej (wobec CHF) spadł o 370%. załóż darmowe konto już dziś!